Betül CengizÜniversite eğitimine başlamak için şehir değiştiren öğrencilerin hayatlarının en özel ve önemli dönemlerinde karşılarına çıkan barınma sorunu, daha yolun en başında can sıkıcı bir mücadeleye sebep oluyor. Türkiye genelinde devlet tarafından finanse edilen Kredi ve Yurtlar Kurumu (KYK) yurtları, öğrencilere uygun ücrete barınma imkânı sunmasıyla biliniyor. Ancak, her yıl birçok öğrenci KYK yurdunun çıkmaması nedeniyle büyük bir barınma sorununun varlığı ile tanışıyor.
KYK yurtları yetmiyor, ‘Barınamıyoruz Hareketi’ sahneye çıkıyor
Barınma sorunu özellikle İstanbul’daki öğrencileri daha da etkilerken, gün geçtikçe artan ekonomik kriz, pandemi sonrasında özel yurt fiyatları ile ev kiralarının fahiş fiyatlara çıkmasına neden oldu. Devlet destekli KYK yurt başvuruları onaylanmayan öğrenciler ise özel sektör yurtlarına ya da kiralık evlere yöneliyor.
Artan üniversite talebi ve devlet yurtlarının sınırlı kapasitesi nedeniyle KYK yurdu çıkmayan öğrenci sayısının 2021 yılından itibaren ciddi bir yükselişte olduğunu gören öğrenciler ‘Barınamıyoruz Hareketi’ adı altında toplandılar. Devlet yurtlarında kalmaya hak kazanamayan ve bütçelerine uygun olan özel yurt veya kiralık ev bulmakta zorlanan üniversite öğrencileri, barınmakta güçlük çektiklerini, özel yurt ücretlerini ve kiralarını ödeyemediklerini bir araya gelerek dile getirdiler.
Barınma Sorunu ve Çalışarak Geçen 4 Yıl
Marmara Üniversitesi’nde eğitimine devam eden ve aynı zamanda Barınamıyoruz Hareketi üyelerinden Cansu Demir, İstanbul’a geldiği ilk günden beri Kredi ve Yurtlar Kurumu (KYK) yurduna başvurduğunu, ancak eğitiminin dördüncü yılında olmasına rağmen sıralamanın azalmadığını söylüyor. Yurda yerleşemeyen Demir, yaşadığı barınma sıkıntılarını söyle anlatıyor:
Eğitimimin ilk yılı pandemiye denk geldiği için şanslı olduğumu düşünüyordum, çünkü ailemin evinde olduğum için kira, elektrik, su faturaları gibi herhangi bir giderim yoktu ve geriye kalan üç yılımda da İstanbul’da rahat ve ekonomik olarak iyi bir şekilde eğitimime devam edebileceğimi sanıyordum. Pandemiden sonra oluşan ekonomik kriz, yetersizlik ve artan yurt ve ev fiyatlarını fark edince, devlet destekli bir yurtta kalmadan şehir dışında eğitim hayatımı devam ettiremeyeceğimi biliyordum ve hemen KYK yurduna başvurumu yaptım, ancak KYK yurdu bana çıkmadı.
Bu dönem dördüncü sınıf olan Demir, İstanbul’a geldiği ilk yıl mecburi olarak devlet desteksiz özel bir yurtta kaldığını, ancak sonraki yıllarda yurt fiyatlarının daha fazla artmasından dolayı dört arkadaşıyla birlikte ev kiraladığını söyledi. Yaşam kalitesinin kötü olduğundan ve dört kişinin küçük bir evde kalmasının sağlıklı olmamasından bahseden Demir, yaşamsal maliyetlerini, kirasını ve faturalarını ödeyebilmek için bazı günlük paketleme işlerinde çalıştığını söylüyor.
Eğer çalışmasaydım mecburen okulumu dondurup ailemin yanına taşınmak ya da istemediğim bir açıköğretim bölümüne geçmek zorunda kalacaktım. Ailem de bu durumdan memnun değil, ancak ellerinden bir şey gelmiyor. Barınamıyoruz Hareketi ile sesimizi yetkililere duyurmaya çalışıyoruz.
Ekonomik kriz ve yüksek yaşam Maliyeti
Öğrenciler, Türkiye’nin dört bir yanında barınma ve ekonomik sorunlar ile karşı karşıya kalıyor, ancak bu durum İstanbul’da okuyan öğrencileri daha da derinden etkiliyor. İstanbul Planlama Ajansı Kent Gündemine Bakış Eylül 2023 serisi için hazırlanan verilere göre, öğrenciler son zamanların en fazla ekonomik ve sosyal krizlerin yaşandığı döneme tanıklık ediyor. Rapora göre, İstanbul’da yaşayan bir öğrencinin aylık market alışverişi son iki yıl içerisinde %113,29 oranında arttı. Araştırmalara göre 2023-2024 eğitim öğretim yılında, İstanbul’da devlet desteksiz özel yurtta kalan bir öğrencinin aylık yaşam maliyeti 14.583 TL, evde kalan bir öğrencinin aylık yaşam maliyeti ise 12.535 TL oldu. Artan enflasyon ile birlikte özellikle büyük şehirlerde yaşayan yükseköğretim öğrencilerinin yaşam maliyetleri daha da artmış durumda.
İstanbul’da yaşayan öğrenciler, gelecek için daha kaliteli adımlar atmak veya gençliklerinin tadını dilediğince çıkarabilmek yerine, ağır ekonomik bedeller ödeyerek hayatta kalma mücadelesi veriyor. Aynı zamanda öğrenciler, kültür sanat etkinliklerine katılamadıklarını ve yoğun akademik hayatlarındaki boş zamanlarını değerlendirememenin üzüntüsünü sık sık sosyal medya aracılığı ile duyurmaya çalışıyorlar. Bu zorluklara rağmen kendileri için destekleyici çözümler ve çeşitli alternatifler ile gençlerin ekonomik krizden en az etkilenen grup olması gerektiğini temenni ediyorlar.
Ekonomik düzensizliğin bir başka mağdurları ise aileler oluyor, bu durum öğrencileri etkilediği kadar aileleri de etkiliyor. Devlet destekli KYK Yurtlarına yerleşemeyen öğrencilerin anne babaları, çocukları aile evinden şehir dışına üniversite okumak için gittiğinde büyük masrafların altına giriyor ve öğrencilerinin daha iyi şartlarda okuyabilmesi için elinden geleni yapıyor. Yüksek yaşam maliyeti, özel yurt veya kiralık ev masrafları, eğitim ve ulaşım giderleri ile aile bütçesinde zorluklara neden oluyor. Aileler, çocuklarının eğitimi ve yaşamsal masrafları için ellerinden geleni yaparken aynı zamanda da mevcut işlerini kaybetme korkusu ve içinde bulundukları ekonomik belirsizlik ile başa çıkmaya çalışıyor. Bu belirsizlik içerisinde olan anne babalar, zorlu psikolojik savaşlar veriyor.
Öğrencilerden çağrı: KYK yurtlarında güvenli barınma istiyoruz
Barınamıyoruz Hareketi, yalnızca KYK yurtlarındaki barınma sorununa değil, aynı zamanda öğrencilerin can güvenliği ve sağlığı hakkında da endişelerini dile getiriyor. Öğrenciler, KYK yurtlarında güvenlik açısından denetimlerin sık sık güncellenmesini talep ediyor ve hem protestolar ile hem de sosyal medya aracılığı ile daha güvenli yurtlarda yaşamak istediklerinin duyurularını yapıyorlar.
2023 yılı içerisinde ise ‘Barınamıyoruz Hareketi’ topluluğu, son dönemlerde yaşanan öğrenci intiharları ve Aydın-Efeler Güzelhisar KYK Kız Yurdu’nda asansör düşmesi sonucu hayatını kaybeden Zeren Ertaş için Türkiye’nin birçok yerinde bulunan KYK yurtlarında çeşitli protestolar gerçekleştirdiler. Yaşanan acı olaylar ve sık sık gündeme gelen sorunlar için seslerini çıkaran öğrenciler, kendileri için ve kendileri gibi öğrenci olan diğer arkadaşları için gerekli adımların atılmasını ve yetkili kişilerin, yaşanan sorunlara bir an önce çözüm bulmalarını istiyorlar.
Emir Atakul
Serra Özçelebi
Sevgi Dağaşan
İnci İdikut
